Graan. Wie is er niet groot mee geworden? Als dreumes at ik bijna elke ochtend Bambix, als peuter en kleuter Brinta en in mijn latere jaren als kind, adolescent en jongvolwassene mochten de dagelijkse bammetjes met kaas zeker niet ontbreken. Bij het avondeten werd er regelmatig pasta, pizza, of rijst gegeten en het biscuitje bij de thee hoorde er ook gewoon bij. Herkenbaar? Vast wel!
Granen zijn de zaden grassen, daarom willen ze zichzelf van nature beschermen tegen indringers. Hierdoor maken ze antistoffen, zoals fytinezuur en lectines aan die niet voor iedereen even gezond zijn. Kleine hoeveelheden kunnen we vaak prima verteren, maar als je gevoelige darmen hebt, of als je aan een auto-immuunaandoening lijdt, kan het heilzaam zijn zoveel mogelijk voeding met zogenoemde antinutriënten te vermijden.
Volgens de Schijf van Vijf van Het Voedingscentrum zou zo’n 30% van onze dagelijkste voeding uit volkorengraanproducten moeten bestaan. Dit is iets waarmee ik het niet helemaal eens ben, onder andere door hetgeen ik hierboven beschrijf, maar ook omdat ik van mening ben dat we eigenlijk helemaal niet zovéél granen nodig hebben binnen een gezond voedingspatroon. Ja, in volkorenproducten zitten veel vezels, maar die zitten ook in fruit en groente en ja, in volkorengranen zitten veel B-vitaminen en mineralen, maar deze vind je ook in vlees en eieren.
Verder is het wellicht belangrijk om in gedachten te houden dat de mens pas zo’n 10.000 jaar geleden begonnen is met het eten van granen. De vraag is of ons spijsverteringsstelsel zich wel voldoende heeft aangepast aan het verwerken van de grote hoeveelheid granen die wij nu consumeren. Genetisch gezien zijn we niet zoveel veranderd ten opzichte van de eerste moderne mens.
Tarwe
Toen ik zo'n tien jaar geleden ontdekte dat ik een glutenintolerantie heb, ben ik vraagtekens gaan zetten bij de gezondheidsvoordelen van tarwe. Ik heb me gestort in de literatuur en ben research gaan doen op internet. Gluten zijn beroemd en berucht en ik durf haast met zekerheid te stellen dat dit binnen de voedingswetenschap een van de meest besproken onderwerpen van discussie is. Er zijn namelijk een aantal grote problemen met de hedendaagse tarwe. Ik zeg hedendaagse, omdat dit graan een compleet ander graan is dan de tarwe die onze opa's en oma's aten. Dit heeft voornamelijk te maken met genetische manipulatie. Omdat tarwe wereldwijd op zo'n grote schaal verbouwd wordt, is men in de jaren '60 en ‘70 van de vorige eeuw gaan experimenteren met genetische manipulatie om meer winst te kunnen halen uit dit graan. Hierdoor is het aantal gluten drastisch toegenomen en dit verklaart deels waarom steeds meer mensen kampen met een glutensensitiviteit.
Daarnaast is er een compleet nieuw soort eiwit genaamd gliadine aan tarwe toegevoegd, dankzij deze genetische manipulatie. Gliadine is een opiaatachtige stof met een verslavende werking die ervoor zorgt dat je meer wil eten. Verder kan het eten van granen, en met name van tarwe, zorgen voor ontstekingen en veel schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Dit kan voor veel chronische klachten zorgen. Als je hier meer over wil weten, raad ik je aan om het boek Broodbuik van William Davis of No Grain No Pain van Peter Osborne te lezen.
Havermout superfood?
Vooropgesteld; havermout is voor velen een stuk gezonder dan tarwe. Het is glutenvrij en niet genetisch gemodificeerd. Ik gebruik het vaak in mijn baksels, maar ik ben gestopt met mijn dagelijkse ontbijtje van 'overnight oats'. Na mijn havermoutontbijt, dat ik overigens nog steeds heerlijk vind, had in na een uur of twee alweer een rommelende maag. Dit komt doordat haver veel koolhydraten, geen vetten en weinig eiwitten bevat. Haver scoort weliswaar een stuk lager op de glycemische index dan tarwe, maar alsnog zorgt het voor schommelingen in de bloedsuikerspiegel.
Eet je graag havermout, koop dan alleen biologische havermout. Dit graan wordt net zoals tarwe bespoten met glyfosaat; een bestrijdingsmiddel dat ervoor zorgt dat vrijwel al het onkruid en leven in de bodem afsterft. Moet je nagaan wat dit doet met de bacteriën in je darmmicrobioom en je algehele gezondheid!
Verder bevat haver het eiwit avenin. Dit is een eiwit dat lijkt op gluten (gluten is ook een eiwit) en er zijn mensen die ook hier gevoelig voor zijn. Als je een lekkende darm hebt, het prikkelbare darmsyndroom, of andere spijsverteringsproblemen raad ik je aan om je totale graanconsumptie te beperken tot maximaal één keer per dag en in ernstige gevallen kan het zelfs raadzaam zijn om (mogelijk tijdelijk) helemaal geen granen te eten. Op die manier kan de darmwand herstellen.
“Glutenvrij”
Het is een goede ontwikkeling dat er in de schappen van de supermarkten steeds meer glutenvrije producten te vinden zijn, maar het zou nog beter zijn als deze producten gezonde ingrediënten zouden bevatten. Helaas is dit bij de meeste producten niet het geval. De meeste glutenvrije koekjes en broden bevatten naast veel te veel suiker bijna altijd als basis sojameel en/of maïsmeel. Soja is geen graan, maar in de meeste gevallen wel genetisch gemodificeerd en voor velen een moeilijk te verteren peulvrucht.
Maïs is wel een graan, maar niet een hele gezonde. Maïs wordt op nog grotere schaal geteeld dan tarwe. Dit komt merendeels doordat het als veevoer wordt gebruikt om dieren goedkoop te voeden en lekker snel vet te mesten. Niet alleen dieren worden dik van maïs. Mensen ook. Maïsmeel scoort nog hoger op de glycemische index dan bloem en zorgt dus voor behoorlijke schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Verder bevat ook maïsmeel een hoog gehalte fytinezuur (denk aan antinutriënten) en bijna alle niet biologische maïs is genetisch gemodificeerd. Als je dus toch graag maïs, of producten gemaakt van maïs wil eten, kies dan altijd voor de biologische variant. Wil je toch graag glutenvrij brood kopen in de supermark, lees dan goed de labels en kies een product uit waar geen toegevoegde suikers, maïs en soja inzitten. Het is even zoeken, maar ze zijn te vinden. Zelf bakken is natuurlijk ook een optie.
Rijst
Ook rijst is een graan dat hoog scoort op de glycemische index en helaas is een groot deel van de niet biologische varianten wederom genetisch gemodificeerd. De meeste gezondheidsdeskundigen zullen beweren dat zilvervliesrijst gezonder is dan witte rijst, omdat het lager schoort op de glycemische index. Ik sluit me hier niet volledig bij aan. Zilvervliesrijst bevat het vliesje van de rijstkorrel en dit vliesje is er om het korreltje in de natuur te beschermen tegen indringers. Hierdoor bevat het veel antinutriënten, dus voor de spijsvertering en de opname van mineralen is het naar mijn mening beter om witte rijst te eten.
Geniet met mate
Het kan voor de meeste gezonde mensen geen kwaad om in geringe mate granen te consumeren, maar probeer hierin een bewuste keuze te maken. Kies voor biologische producten. Genetisch gemodificeerd voedsel is dusdanig bewerkt en wordt nog meer bespoten met glyfosaat dan niet gmo-voedsel, wat het zeer schadelijk maakt voor ons darmmicrobioom. Daarnaast is het raadzaam om minder granen te eten als je af wil vallen. Vee krijgt niet voor niks granen voorgeschoteld om snel te groeien. Ze bevatten immers veel calorieën en zijn relatief goedkoop. Ook mensen worden dik van te veel graanproducten. Snelle koolhydraten geven weinig verzadiging waardoor je ervan blijft eten en ze zorgen voor een schommeling in de bloedsuikerspiegel wat weer zorgt voor een hongergevoel.
Kies je graanmomentje dus zorgvuldig uit en zorg dat je er echt van geniet! Ik eet zelf over het algemeen maximaal één keer per dag een graanproduct, vaak een baksel dat ik zelf heb gemaakt en waarvan ik volop geniet, maar er zijn ook dagen dat ik helemaal geen granen eet. Ik merkt dat ik hierdoor meer energie heb, dat mijn bloedsuikerspiegel constanter is, dat mijn gewicht op peil blijft en dat mijn stoelgang op orde is.
Reactie plaatsen
Reacties