Ultrabewerkte voeding

Onlangs stuitte ik op de simpele, maar treffende uitspraak van dr. Alejandro Junger: “The problem is that we are not eating food anymore we are eating food like products.” Dit is wat mij betreft één van de redenen dat velen voedselverslaafd zijn, overgewicht hebben, auto-immuunziektes ontwikkelen, enzovoorts. Het spreekt voor zich dat de voedingsindustrie, net zoals alle andere industrieën, zoveel mogelijk winst wil maken en dat gaat ze behoorlijk goed af met goede marketing en verslavende ingrediënten. Daarnaast zijn de ultrabewerkte voedingsmiddelen vaak relatief goedkoop en lang houdbaar. Maar waarom is deze voeding, of moeten we zeggen: vulling, nou zo slecht? 

Bewerkte voeding is een ruim begrip. Eigenlijk is het koken van groenten al een vorm van het bewerken van voeding, maar in dit artikel wil ik het hebben over ultrabewerkte voedingsmiddelen die uit een fabriek komen en waar veel ongezonde additieven aan zijn toegevoegd. Voorbeelden van ultrabewerkte voedingsmiddelen zijn: frisdrank, fastfood, kant-en-klaarmaaltijden, chips, koekjes, snoep, ontbijtgranen en vele voorverpakte snacks. Laten we eens kijken naar de kenmerken van ultrabewerkte voeding. 

Kenmerken van ultrabewerkte voeding zijn onder andere: 

• Ingrediëntenlijst met complexe en onherkenbare stoffen: Ultrabewerkte voedingsmiddelen bevatten vaak een lange lijst van ingrediënten, waarvan vele chemische stoffen zijn die niet in een normale keuken worden gebruikt. Ook ons lichaam erkent deze stoffen niet als voeding, waardoor het eerder wordt opgeslagen als vet en niet makkelijk omgezet wordt in energie. 
• Geringe voedingswaarde: Ultrabewerkte voeding bevat over het algemeen weinig voedingsstoffen in vergelijking met onbewerkte, of minimaal bewerkte voedingsmiddelen. Ze missen vaak vezels, vitaminen en mineralen. 
• Hoog gehalte aan toegevoegde suikers, zout en ongezonde vetten: Ultrabewerkte voedingsmiddelen bevatten vaak overmatige hoeveelheden suiker, zout en ongezonde vetten om de smaak te verbeteren en de houdbaarheid te verlengen. 
• Laag gehalte aan natuurlijke ingrediënten: Ultrabewerkte voeding bevat vaak weinig natuurlijke ingrediënten zoals fruit, groenten, noten of volle granen. Het overgrote deel van hun inhoud bestaat uit bewerkte ingrediënten. 

• Kunstmatige toevoegingen/e-nummers: Deze voedingsmiddelen bevatten vaak kunstmatige smaakstoffen, kleurstoffen, conserveermiddelen en andere additieven die het uiterlijk, de smaak en de houdbaarheid verbeteren.  

Ik denk dat het voor vrijwel iedereen wel duidelijk is dat: fastfood, koekjes, candybars en frisdranken ultrabewerkt en ongezond zijn. Daarom wil ik graag de kant-en-klaarmaaltijd in deze blog verder toelichten, omdat ik denk dat deze categorie binnen de ultrabewerkte voedingsmiddelen als het minst schadelijk wordt gezien.  

Kant-en-klaarmaaltijden 

Uit recente cijfers blijkt dat ongeveer de helft van de Nederlanders wekelijks één of meerdere kant-en-klaarmaaltijden eet. Gezien ons drukke leven is dit begrijpelijk, maar is het ook goed voor ons? Een kant-en-klare stamppot is toch niet veel slechter dan een zelfgemaakte? Nou, dit is niet bepaald waar. Als we zelf een stamppotje bereiden, doen we dit waarschijnlijk met slechts een aantal natuurlijke ingrediënten. Dit is de ingrediëntenlijst van een kant-en-klare ‘stamppot andijvie met gehaktballetjes van één van ’s lands grootste supermarktketens:  

33% aardappel, 30% andijvie, water, 5,6% rundvleesᵇ, 5,3% varkensvleesᵃ, 3,1% aardappelvlok, zetmeel (maïs, tarwe, rijst), scharreleiᵃ, raapolie, roomboter, tarwebloem, zout, ui, natuurlijke aroma's (melk, tarwe, sulfiet), vollemelkpoeder, suiker, varkensvetᵃ, kaliumchloride (dieetzout), specerijen (o.a. ui [sulfiet]), dextrose, kleurstof (karamel [E150a]), kruiden, aroma’s (selderij), emulgator (mono- en diglyceriden van vetzuren [E471]), melasse, knoflookpuree, sojaboon, gist, azijn, tarwe, antioxidant (natriumwaterstofsulfiet [E222], extracten van rozemarijn [E392]). 
 

Ik snap dat dit een heleboel informatie is, dus ik ga een aantal ongezonde ingrediënten eruit halen. Ten eerste: suiker en dextrose. Dextrose is een andere vorm van suiker die in de meeste gevallen wordt gewonnen uit mais. Mais is veelal genetisch gemodificeerd en dextrose is een ultrabewerkte vorm van suiker die ontstekingen in de hand kan werken. Ook melasse is een vorm van suiker. In deze maaltijd zijn dus drie vormen van geraffineerde suikers toegevoegd. Waarom drie vormen? Ik vermoed dat dit door de voedingsindustrie wordt gedaan om de klant te doen geloven dat het wel meevalt met de hoeveelheid suiker in het product. De meesten van ons begrijpen wel dat suiker ongezond is, maar melasse en dextrose klinken voor velen een stuk minder schadelijk. Naast de suikers bevat deze maaltijd ook veel e-nummers. Dit zijn sowieso ultrabewerkte bestanddelen die ons lichaam niet herkent als ‘voeding’. E-nummes zijn additieven die door de Nederlandse Voedsel – en Warenautoriteit zijn goedgekeurd, maar wat een combinatie van verschillende e-nummers, verspreid over de dag in relatieve hoeveelheden met ons lijf doet, is vooralsnog onbekend.  

Wat nog meer aan deze maaltijd is toegevoegd, is raapolie. Raapolie bevat een hoog percentage aan omega-6-vetzuren, wat op zichzelf niet slecht is, maar een overmaat aan omega-6-vetzuren in verhouding tot omega-3-vetzuren (wat veelal het geval is in ons moderne dieet) kan ontstekingen bevorderen en dit wordt geassocieerd met verschillende gezondheidsproblemen. Raapolie en ook zaad- en plataardige oliën zoals: zonnebloem-, soja-, en palmolie worden veelal aan bewerkte voeding toegevoegd en zijn wat mij betreft, naast suikers, één van de grootste boosdoeners in ons voedingspatroon.  

Waar nog meer op letten 

Eigenlijk zouden we geen producten meer moeten kopen met een ingrediëntenlijst erop, maar hé, we moeten ook reëel zijn. Let wel op een aantal ‘red flags’ die op de lijst vermeld staan. Dit zijn voor mij absolute ‘no-go’s’: de smaakversterker E621, gistextract, zonnebloemolie, raapolie, sojaolie, mais, glucose-fructosetroop, soja, suiker (in geringe mate vind ik dit soms nog kunnen en minder schadelijk dan suikervervangers). De volgende zoetmiddelen: 

• Acesulfaam K (E950) 
• Aspartaam (E951) 
• Cyclamaat (E952) 
• Isomalt (E953) 
• Sacharine (E954) 
• Sucralose (E955) 
• Xylitol (E967) 

Wat dan wel? 

Het beste is om alles wat je eet zelf te maken, zodat je weet wat er in je eten zit. Kook en bak met liefde en eventueel samen met gezinsleden en vrienden. Alles is energie en ik ben ervan overtuigd dat een maaltijd die met liefde en geduld bereid is al vele malen gezonder is dan een fabrieksmaaltijd. 

Vermijd daarnaast het koken met pakjes en zakjes. Je kunt dit prima vervangen door het toevoegen van wat kruiden. Als je een snelle maaltijd op tafel neer wil zitten die in 10 minuten klaar is, kan je bijvoorbeeld een zakje roerbakgroente wokken, een beetje kip of gehakt erbij doen, dit bakken in roomboter, ghee, avocado – of kokosolie en wat knoflook en kruiden toevoegen. Dit is een gezonde maaltijd die net zoveel kost als een kant-en-klaarmaaltijd. Hetzelfde geldt voor koekjes e.d. Pas goed op met de hoeveel je hiervan eet en als je toch wat lekkers wil, bak het dan zelf en let op de ingrediënten die je gebruikt. Ook biologische supermarkten hebben koekjes en chips in het assortiment die minder slecht zijn dan de producten uit de reguliere supermarkt en waaraan geen e-nummers en slechte vetten zijn toegevoegd. Het is wat meer werk, en je moet je verdiepen in de etiketten van de producten, maar uiteindelijk investeer je in je gezondheid!